Aks, akis

Bir cümlede, bir dizede iki sözcüğün ya da sözcük topluluklarının yerleri
değiştirilerek yapılan söz sanatı Cümle ya da
dizede bir sözcük diğerinin önüne ya da arkasına getirilerek cümle ya da dize
tekrarlanır Tard ü
aks veya aks ü tebdil de denir Aks-i tam
(tam akis) aks-i nakıs (eksik akis) olmak üzere iki türü var
Aks-i tam, cümle ya da dizenin anlamlı iki parçası kalıp halinde
yer değiştirir, ekleme ve çıkarma yapılmaz
Örneğin:

Mümkün değil Hudâyı bilmek de bilmemek de
Mâtem görünür
şâdi şâdi görünür mâtem

Aks-i nakıs, Cümle ya da dizelerde anlamlı
sözcük topluluklarının yerlerinin bazı ekleme ve çıkarmalar yaparak
değiştirilmesi yöntemidir Örneğin:


Hayran oluyor kudretine, sun’una insan
Hayran oluyor kudretine,
sun’una hayran
İsmail Safa

Gelse der-gâhına ikrâm görürler
küremâ
Kürema dergehine gelse görürler ikrâm
Ziya Paşa