Çöküş - Jared Diamond

Çöküş

Jared Diamond
Timaş Yayınları
Basım Tarihi : 02 - 2006

Günümüz insanının hangi konularda geçmişten ders aldığını sorgulamaya kalksak, geçmiş hataların yüzde kaçını tekrarlamadığı ortaya çıkar? Küresel ısınma, açlık, dengesiz ekonomik dağılım, savaşlar ve daha pek çok konu sıralayabiliriz. Ancak son günlerde bizi en çok meşgul eden ve aklımızın bir köşesinden çıkmayan problemimiz: kış aylarının ne kadar da sıcak ve kurak geçtiği ile ilgili... Jared Diamond insan topluluklarının ve medeniyetlerin yok oluş sebeplerini beş nedene bağlıyor ve şöyle açıklıyor Çöküş kitabında: İnsanların kendi çevrelerine verdikleri zarar, iklim değişikliği, düşmanlar, dostça ilişkiler içinde olunan ticari ortaklardaki değişiklikler bir toplumun bu değişiklikler karşısındaki siyasi, ekonomik ve toplumsal tepkileri. Jared Diamond Tüfek, Mikrop ve Çelik kitabında Batı medeniyetlerinin nasıl yükseldiklerini , dünyanın önemli bir kısmında hâkimiyet kurmalarını sağlayan teknoloji ve dokunulmazlıkları nasıl ve niçin geliştirdiğini inceliyordu. Çöküş kitabında ise madalyonun diğer tarafına bakıyor. Geçmişteki büyük medeniyetlerden bazılarının çöküş sebepleri nelerdir ve onların başlarına gelenlerden ne gibi dersler almalıyız? Diamond, Easter Adası'ndaki Polonezya kültüründen yerli Amerikan medeniyetleri Anasazi ve Mayalara, Grönland'da hüküm sürmüş ortaçağdaki Viking kolonisinden günümüz dünyasına felaket senaryoları hakkındaki bakış açılarını ortaya koyuyor. Kaynaklarımızı israf edersek, doğamızın bize verdiği tehlike işaretlerini önemsemezsek, gereksiz yere ağaçları kesersek başımıza neler geleceğini anlatıyor. Doğal afetler, iklim değişikliği, hızlı nüfus artışı, istikrarsız işler ve tabii ki savaşlar eski medeniyetlerin çöküşünde önemli faktörlerdi. Ama bazı toplumlar aynı problemlere çözümler buldular ve bu çözümlerde ısrar ettiler. Bir çevreyi diğerine göre daha kırılgan yapan şey nedir? Niçin bazı toplumlar kendilerini düşünmeden yıkıma götürürken, diğerleri aynı hatayı yapmıyor? Bugün benzer problemlerle biz karşılaşıyoruz; Türkiye'de erozyon, kontrolsüz ağaç kesimleri, plansız yapılanma, komşu savaşları, iklim değişiklikleri, hızlı nüfus artışı ile ilgili hangi çözüm önerileri ortaya koyuluyor? Çocuklarımızın temiz su kaynaklarını kullanabileceklerini bize garanti edebiliyor mu yetkililer? Ruanda ve Haiti'nin başına bazı felaketler geldi bile. Hatta Çin ve Avustralya bu sorunlara yenilikçi tedbirler almaya çalışıyorlar. Benzer bir sonla karşılaşmamak için sosyal, ekonomik ve politik ne gibi tedbirler alabiliriz? Medeniyetlerin nasıl yok olduklarına dair çok net ve kanıtlanmış örnekler var. Tabii günümüzde küreselleşmenin başını alıp gitmesi, bilinçsiz tüketim, yapılan fabrikalar, inşaatlar, yapay çevre ortamları, canlıların ölmesi medeniyetlerin çöküşünde önemli etkenler. Ama bu konuyu daha derinlemesine öğrenmek için Çöküş'ün mutlaka çok dikkatli okunması ve üzerinde durulması gerekiyor. Çöküş Timaş Yayınları tarafından çıkarıldı ve maalesef hala gündemde ve güncel olmaya devam ediyor.